Ege Üniversitesi ve Aksaray Üniversitesinden bilim insanları Mersin’in Anamur ilçesinde keşfedilen yeni bir aksi lale cinsini bilim dünyasına tanıttı.
Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Botanik Anabilim Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Mersin’in Anamur ilçesinde yeni bir zıt lale çeşidi keşfettiklerini söyledi. Bitkinin, Anamur’da yaşayan coğrafya öğretmeni Nevzat Çağlar tarafından keşfedildiğini söyleyen Prof. Dr. Hasan Yıldırım, “Bitki, Anamur’un yaylalarında 1700 -1800 metre rakımlarda keşfedildi. Nevzat Çağlar’ın bir toplumsal medya kümesine yüklediği bitkinin fotoğrafı dikkatimi çekti ve yeni bir cins olabileceği kuşkusuyla kendisiyle irtibata geçtim. Bu süreçte Türkiye’de aksi lale uzmanı olan Aksaray Üniversitesi Biyoloji Kısmı öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehtap Tekşen’e danıştım ve cinsin yeni olabileceği konusunda hem fikir olduk. İki üniversite akademisyenleri olarak ortak bir çalışma yürütmeye karar verdik” dedi.
Anamur lalesinin literatüre kazandırılma sürecini anlatan Prof. Dr. Yıldırım, “Çiçeklenme devrinde ayrıntılı fotoğraflar ve yeteri kadar bitki örneği toplanması için Nevzat Çağlar saha çalışmaları gerçekleştirdi. Çalışma için toplanan bitki örnekleri, incelenmek üzere hususun uzmanı Prof. Dr. Mehtap Tekşen’e yollandı. Yapılan keşfedilen bu zıt lalenin yeni bir çeşit olduğu sonucuna varıldı. İki üniversitenin akademisyenleri tarafından yazılan bilimsel makalede bu çeşidin Fritillaria ozdemir-elmasii (haslâle), Fritillaria bithynica (delilâle) ve Fritillaria elwesii (sürmelilâle) cinslerine morfolojik olarak birtakım benzerliklerinden ötürü karşılaştırıldı. Benimle birlikte, Prof. Dr. Mehtap Tekşen ve doktora öğrencisi Aşkın Hikaye Çimen tarafında gerçekleştirilen detaylı taksonomik çalışmalar sonucunda makalesi hazırlandı. Yeni çeşidin öteki cinslerden çiçek rengi, çiçek iç organları, tohum morfolojisi ve yapraklarının yapısı ile farklılıklar gösterdiği ve bu farklarla ayrıldığı vurgulandı. Sonuçta makalemiz, Taksonomik Botanik topluluğunun kıymetli bilimsel mecmualarından olan ‘Annales Botanici Fennicii’ mecmuasında sürece alındı ve yayınlandı. Bitkiyi birinci keşfeden Nevzat Çağlar’ın onuruna, Fritillaria nevzatcaglari (Anamur Lalesi) ismiyle bilim dünyasına tanıtıldı ve Türkiye Bitki Florasına kazandırıldı” diye konuştu.
“Dünyada en fazla karşıt lale çeşidi Türkiye’de”
Türün özelliklerinden bahseden Prof. Dr. Yıldırım, “Ters lale (Fritillaria) cinsi Kuzey Yarımküre’de dağılım gösteren, yaklaşık 160–170 tipe sahip bir cinstir. Bu cinsin üç değerli çeşitlilik merkezi bulunur. Bunlardan biri Kaliforniya’ya 21 tıp, başkası Çin 24 cins ve üçüncüsü ise Güney Batı Asya – Doğu Akdeniz’dir. Üçüncü çeşitlilik merkezinde en değerli alanlar Türkiye’de 52 tıp, Yunanistan’da 26 tıp ve İran’da 18 cins bulunmaktadır. Bu bağlamda dünyada en fazla aykırı lale tipinin Türkiye’de mevcut olduğu görülmektedir. Anamur lalesinin keşfi ile birlikte Türkiye’ de karşıt lale çeşidi sayısı 52’ye çıkmıştır. Bu tıpla ülkemiz için endemik olan zıt lale sayısı ise 29’a yükselmiştir. Oransal olarak ülkemizde aykırı lale endemizm oranı yüzde 55.8’e çıkmıştır. Anamur lalesinin yayılış gösterdiği alanda bilhassa ağır bir domuz tahribatı bulunmaktadır. Bitkinin soğanları ile beslenen domuzların yanı sıra alanda çok fazla hayvan otlatılması nedeniyle bitkinin önemli bir müdafaa planlamasına gereksinimi vardır” dedi.
News
